Şişli’deki bu güzel bina, Mongeri Evi olarak bilinir. 1927 yılında mimar Giulio Mongeri tarafından Sadıkoğlu ailesi için tasarlanır. Zaman içinde klinik, okul ve banka olarak kullanılmış. Banka olarak hizmet verdiği yıllarda kısa süre benim için de iş yeri olmuştu. Bugün ise Bozlu Art Project adı altında hizmet veriyor.
Anlatacağım hikaye ise mimar Giulio Mongeri’nin babası (1815-1882) ile alakalı. Dr. Luigi Mongeri, İtalya’da genç bir tıp öğrencisi iken Kolera salgını hakkında yazdığı bir makale nedeniyle hocasının dikkatini çeker. Lombardiya bölgesinde bir hastanede çalışmaya başlar. Siyasi baskılar ve kendisine önerilen kadroyu beğenmediği için hayatını değiştirmeye karar verir ve çalışmak üzere İstanbul’a gelir.
1839 yılında Osmanlı ve Mısır orduları arasında cereyan eden Nizip Savaşı’nda Doktor olarak orduda görev yapar. Sonrasında da Osmanlı Karantina Teşkilatı’nda görev yapar. 1841 yılında Girit Karantina idaresinde görevlendirilir. Ancak, uyguladığı katı kurallar nedeniyle görevden alınır.
Bu arada yeri gelmişken karantina sözcüğü hakkında da kısaca bilgi verelim. Aslında İtalyanca bir kelimedir. Yaşadığı refahı ticarete borçlu olan Venedik Cumhuriyeti, limana gelen gemilerden kente bir hastalık yayılmasın diye gemileri 40 gün kadar liman dışında bekletir ve sonrasında rıhtıma bağlanmasına izin verirmiş. İtalyanca’da 40 rakamı “quaranta” demek olup, dilimizde karantina diye bilinen kelime de buradan gelmektedir.
Biz Dr. Luigi Mongeri’ye dönersek, bir kapı kapanmış ancak başka bir kapı açılmıştır Mongeri için. 1851 yılında İstanbul’a döner ve 1856 yılında açılan akıl hastanesi Süleymaniye Bimarhanesi’ne başhekim olarak atanır. Bu arada Şark Tıp Gazetesi’ni yayımlamaya başlar.
Osmanlı hanedanının en kısa süre tahtta kalan padişahı 93 günlük hükümdarlığı ile V. Murat’tır. Padişah, amcası sultan Abdülaziz’in darbe ile tahttan indirilmesi sonrasında saltanatın başına gelir. Ancak, amcasına karşı girişilen darbe ve sonrasında da şüpheli ölümü padişahın ruh sağlığını bozar. Akıl sağlığı bozulan padişahın tahtan indirilmesine zemin hazırlayan sağlık raporunun altındaki imza Dr. Luigi Mongeri’ye aittir.
Osmanlı’da modern psikiyatrinin kurucusu kabul edilen Dr. Luigi Mongeri, meslek yaşamı boyunca hastalarının insani şartlarda bakım alması için çabalamıştır.
İstanbul, 20 Ocak 2022
gezmekyetmez
