Dünyanın En Eski Berber Dükkanı [Proraso katkılarıyla]

Proraso için tıraş bir sanattır, her erkek için tıraş keyifli ve günlük bakım haline gelmeli.

Geçmişte olduğu gibi bugün de müşterilerine en kaliteli ürünleri ve en yakın tıraş deneyimini yaşatmaya çalışmış ve bunun meyvelerini kısa sürede almış. Proraso ürünleri geçmişten bugüne şekil olarak çok değiştiyse de içerik olarak pek değişmemiş, ürünler hala doğal içerikler kullanılarak geleneksel metotlara bağlı kalarak özenle üretilmekte.

Yıllar önce küçük kızımla Londra’yı dolaşırken, “Londra’da eski olan her şeyin mutlaka bir tarihi ve hikayesi vardır. Yoksa, ya yeteri  kadar eski değildir, ya da henüz sen o hikayeyi  bilmiyorsundur” demiştim.

Bunun en somut şekilde vücut bulmuş hali yaklaşık beşyüz metre uzunluğundaki St James’s caddesidir. Bu caddede neler yok ki… Asırlardır hanedan mensuplarına, asillere, ünlü siyasetçilere, sinema oyuncularına, edebiyatçılara ve diplomatlara hizmet veren, her birinin hikayesi olan kulüpler, içki ve tütün mağazaları, el yapımı ayakkabı ve şapka imalatçıları, tüfek ve av malzemesi satan dükkanlar ve en önemlisi Guinness Rekorlar kitabına göre dünyanın en eski berberi kabul edilen Truefitt & Hill Berber Dükkanı.

Trafalgar Savaşı İle Aynı Yıl Kurulan Berber Dükkanı

İngiliz ve İspanyol Donanmaları arasında yaşanan meşhur Trafalgar Muharebesi’nin cereyan ettiği 21 Ekim 1805 tarihinde, William Francis Truefitt kendi soyadını verdiği küçük bir berber dükkanı açar, kardeşi Peter da yanında çalışır. O yıllarda aristokratlar arasında peruk kullanımı yaygındır. Peruk kullananlardan biri de, Kral III. George’dur. Kralın da, peruk konusunda çok başarılı olan Truefitt müşterisi olması kendilerine “Saray’ın Berberi” ünvanını kazandırır. Bu ünvanın tescil belgesi olan “Royal Warrant” kısa bir süre içinde Kral III. George tarafından imzalanır. Bu belge ile Truefitt dönemin en meşhur perukçusu ve berberi olur.

Dünyanın En Garip Vergisi

Aynı yıllarda yaşanan ekonomik krizin çıkış yollarından biri olarak, İngiliz hükümeti peruklara püskürtülen pudra için ağır vergi uygulaması getirir. Bir altın para değerindeki bu ağır vergi, zengin olmayan Londralıların belini büker, halk arasında peruk kullanımı azalır. Bu vergiye gücü yetenler için peruk, üst sınıfa mensubiyet göstergesi olur. Bu kişilere halk arasında ‘altın para domuzu’ lakabı takılır. Bu durum bir süre sonra peruk kullanımına ve dolayısıyla da Truefitt’lerin işine sekte vurur.

Geleneksel Sakal tıraşı ve Kozmetik Ürünler

Truefitt berberlik faaliyetleri dışında kurulduğu günden itibaren şampuan, parfüm ve kolonya da üreterek sadece erkeklere değil kadınlara da hizmet sunar. Ruj, Truefitt kimyagerlerinin kadınlara armağan ettiği en ilginç kozmetik üründür. Firma, 1870 yılında kadınlar için de saç bakımı hizmeti vermeye başlar. Kadın müşterileri arasında Kraliçe Victoria da vardır. Kraliçe Victoria demişken, Truefitt tarafından üretilen iki özel parfümden bahsedelim.

İlk parfüm, 1875 yılında Kraliçe Victoria’nın Hindistan Kraliçesi olarak taçlandırılmasının anısına kendisi için West Indian Limes adlı parfüm üretilir. Bu parfüm bugün dahi İngiliz Kraliyet ailesinin favori kokusudur.

İkinci parfüm olan Spanish Leather’ın hikayesi ise daha eskiye, 1814 yılına dayanır. Parfüm, İngiltere ile İspanya arasındaki savaşta (1808-1814) önemli rol oynayan, Demir Dük lakaplı cesur komutan Arthur Wellesley (ki sonra başbakanlık da yapmıştır) için üretilir.

1900’lerin başında Kraliyet Otomobil Kulübü (RAC) üyelerinin çok hayati bir problemi vardır. Kullandıkları üstü açık otomobillerle giderken saçları rüzgarla dağılmaktadır. Bu derde derman olabileceğini düşündükleri Truefitt’ın kapısını çalarlar. Trufitt bu önemli dert için bir losyon üretir ve bugün de kullanılan C.A.R losyonları ile sorun kökünden çözülür.

1985 yılında rastlantı neticesinde keşfedilen Titanic batığından çıkarılan hatıra eşyalar arasında Truefitt’e ait parfüm şişeleri ve pomat kaplarının da olduğunu hatırlatmadan geçmeyelim.

Bir taraftan yeni kozmetik ürünler, diğer taraftan çelik ustura, sabun ve fırça kullanılarak yapılan geleneksel tıraş, tıraş öncesi sıcak havlu uygulaması ve kadınlar için saç bakımı Truefitt’ın işlerini çabucak toplamasına yardımcı olur. Randevu defterlerindeki asil ve ünlü isimler artarken, randevu almak da zor bir hal alır. İşler yolundadır ancak Truefitt’ın o yıllarda bir de önemli rakibi vardır. Kuzenleri Edwin Hill’in berber dükkanı.

Güçlerin Birleşmesi ve Ünlü Müşteriler

Yıllar geçip giderken, Truefitt ve Hill güçlerini birleştirme kararı alır ve taraflar 1935 yılında Truefitt & Hill ünvanı altında birleşir ve müşteri portföyü daha da genişler.

Sürekli müşterileri arasında kraliyet ailesi, iş dünyasının önde gelenleri, parlamenterler, diplomatlar, sanatçılar ve yazarlar yer alır. Müşteri listesinde Winston Churchill, Charles Dickens, Lord Byron, John Wayne, Frank Sinatra, Danny Kaye gibi şöhretler yanında, Kral III. George’dan, Kraliçe II. Elizabeth’e kadar tahta oturan dokuz hükümdar da yer alır.  Tartışmasız bu durum Truefitt & Hill için bir gurur kaynağıdır.

Truefitt & Hill müşteriliği adeta babadan oğula geçen bir alışkanlıktır ve müşterilerinin % 90 sürekli müşteri kategorisindedir. Devamlı müşterilerden Charles Dickens bir romanında Truefitt’ten “mükemmel berber” diye bahsetmek suretiyle kendilerini edebiyat dünyasında da ölümsüzleştirmiştir.

St James’s Caddesi ve Truefitt & Hill

Dünyanın en eski berber dükkanı olan Truefitt & Hill, 1994 yılında,  Muhafazakar Parti mensuplarının toplandığı tarihi Carlton Club’un kapı komşusu olarak 71 nolu binaya taşınır. Her ne kadar burası kuruldukları dükkan olmasa da, yıpranmış deri koltuklar, ahşap pervazlar, eski aynalar ve iki insan boyunda, kanatlı siyah kapılardan geçerek içeri girince duyulan  yasemin kokusu meraklılarına adeta zamanda yolculuk yaptırıyor.

Berber dükkanı iki bölümden oluşuyor. İlk bölümü turistler de dahil herkese açık olan ve çelik usturalardan, makaslara, fırçalara ve kozmetik ürünlere kadar herşeyin satıldığı kısım, ikinci bölüm ise sadece tıraş randevusu olanların alındığı berber kısmı. Müşteri mahremiyeti nedeniyle ikinci bölümde fotoğraf çekimine izin verilmezse de, rica üzerine dolaşma izni alınabiliyor. Müşterilere ait bilgi kartlarının tutulduğunu görmek, hatta vefat eden müşterilere ait olanların arşivlendiğini öğrenmek son derece şaşırtıcı gelse de, başlarken söylediğim “Londra’da eski olan her şeyin mutlaka bir tarihi ve hikayesi vardır” mottosunun püf noktasının bu olduğunu düşünüyor, kendimi rahat berber koltuklarına ve usta parmakların arasındaki çelik usturanın keskin ucuna bırakıyorum.

Proraso için tıraş bir sanattır, her erkek için tıraş keyifli ve günlük bakım haline gelmeli.

Geçmişte olduğu gibi bugün de müşterilerine en kaliteli ürünleri ve en yakın tıraş deneyimini yaşatmaya çalışmış ve bunun meyvelerini kısa sürede almış. Proraso ürünleri geçmişten bugüne şekil olarak çok değiştiyse de içerik olarak pek değişmemiş, ürünler hala doğal içerikler kullanılarak geleneksel metotlara bağlı kalarak özenle üretilmekte.

İstanbul, 25 Kasım 2020

gezmekyetmez