Marmaray’ın Kazlıçeşme İstasyonu’na yolu düşüp de, otopark haline getirilmiş eski fabrika alanı içindeki bu bacayı görmeyeniniz yoktur herhalde? Ama hikayesi pek az kişi tarafından bilinir.
Osmanlı İmparatorluğu’nda sanayi yatırımlarını teşvik amacıyla kurulacak olan bir iplik fabrikası için Şura-yı Devlet azasından Ahmet Refik, Amedi Divan-ı Hümayun Muavini Reşit ve Ticaret Umumi Müdürü Refik beylere 1 Mayıs 1886 tarihinde 20 sene için imtiyaz verilir.
29 Ağustos 1888 tarihinde söz konusu imtiyazın gereklerinin yerine getirilebilmesi için hak sahipleri haklarını yeni kurulan “Yün ve Pamuk İpliği ve Akmişe Vesaire İmaline Mahsus Anonim Osmanlı Şirketi”ne devrederler. Şirket, İngiliz sermayesi ile kurulur. Dönemin padişahı II. Abdülhamit de şirketin bir kısım hisselerini satın alır.
Kurulacak fabrika için yer arayışları başlar. Yedikule Kazlıçeşme’de Sultan Beyazıt Han Vakfına ait olan alan fabrika için uygun bulunur. 1890 yılında fabrika Yedikule Pamuk İpliği Fabrikası adıyla imalata başlar.
1929 Büyük Buhranı’na kadar faaliyetini sürdüren fabrika, o yıl bölgede daha küçük bir fabrikası olan Halil Ali Bey ve oğlu Fuad beyler tarafından satın alınır. Kısa sürede Avrupa kalitesinde imalat yapan bir fabrika olur. Hatta “Halil Ali Basması” ülkenin her yerinde aranan tekstil ürünü olur.
1934 yılında çıkan soyadı kanunu ile aile yaptıkları bez işinden dolayı Bezmen soyadını alır. Uzun yıllar sektörün lideri olan firma ülkenin tekstil sektöründeki medar-ı iftiharı olur. Fabrika yönetimi nesilden nesile geçer. Ve işin başına Fuad beyin oğlu Halil Bezmen geçer.
Halil Bezmen’in parlayan yıldızı önce İSKİ yolsuzluğu (1989), sonra da tarihi eser kaçakçılığı suçlaması ile sönmeye başlar. Hakkında açılan davalar nedeniyle yurtdışına kaçan Halil Bezmen, kırmızı bülten ile aranır.
Amerika’da olduğu günlerde gazeteci Uğur Dündar’ın nefesi hep ensesinde olur. 2003 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde vizesiz bulunduğu için sınır dışı edilir. Türkiye’ye döner, tutuklanır.
Yargılanmakta olduğu tarihi eser kaçakçılığı davasında suçsuz bulunur ve 2003 yılında beraat eder. Halil Bezmen yakayı kurtarsa da, Mensucat Santral ismini alan şirket o denli şanslı değildir. Ağır kredi yükü nedeniyle iflas eder.
İstanbul, 21 Ocak 2021
gezmekyetmez
