Çiseleyen yağmurda Eskişehir’in tarihi semti Odunpazarı’na doğru yağmura aldırmadan yürüyor orta yaşlı adam ve kendinden yaşça küçük sevgilisi. Tam karşılarında duran, üzerinde “Cumhuriyet Tarihi Müzesi” yazan asırlık yapıyı görünce adam duraklıyor, hatırlar gibi oluyor. Burası Atatürk Lisesi değil miydi? diye soruyor yanıbaşındaki sevgilisine. Kadın şaşırıyor, sen nereden biliyorsun? diyor. Adam sevgilisine gülümsüyor. Çocukluğunda (1971-72) annesinin görev yaptığı lisenin devasa merdivenlerini küçücük adımları ile çıktığını, okulu ziyaret ettiğini hayal meyal hatırladığını söylüyor. Ardından genç kadına sevgiyle gülümseyip, elini daha sıkı tutuyor. Fransızların o meşhur “Gеnçlеr ümitlеriylе, ihtiyarlar anılarıyla yaşarmış” sözünü hatırlatıyor. Bu kez kadın gülümsüyor ama adam hüzünleniyor.
Sonra okulun hikayesini anlatmaya başlıyor.
Burası Eskişehir’in Osmanlı devrinden Cumhuriyet’e devredilen yedi okuldan biridir diyor. O devirlerde okulun Turan Numune Mektebi adıyla bilindiğini söylüyor. Kadın şaşırıyor, adam anlatmaya devam ediyor.
Hikayesi 1915 yılına kadar uzanır. Okul, Eskişehir’e atanan ve eğitim hamlesi başlatan yönetici Ethem Nejat Bey’in girişimleriyle ve Eskişehirlilerin bağışları ile 1916 yılında hizmete girmiş.
Birinci Ulusal Mimari akımının güzel örneklerindendir. Şehirin 1920 yılında Yunanlılarca işgalinde binaya işgal kuvvetlerince el konulmuş olsa da okul eğitim-öğretime başka bir yerde devam etmiş.
Milli mücadele başladığında okulun müdürlüğünü yapan Bayram Karatan okula ait demirbaş defterini kutsal bir emanet sayarak -ne olur ne olmaz diye- yanına alarak cepheye koşmuş. Savaş boyunca yanından ayırmamış.
Okul, cumhuriyetin ilk yıllarında bugünkü binasında eğitimini sürdürmüş. Ancak, 1960’lı yıllarda bina Eskişehir Askerlik Şubesi olarak kullanılmış.
Anılara ve tarihe yolculuk yapan adam, 1970’lerde binanın yeniden lise olarak hizmet verdiğini ve adının Atatürk Lisesi olduğunu hatırladığını söylüyor genç kadına. Okulun kuruluş yıllarında Almanya’da bir okul ile kardeş lise olduğunu, o yıllarda Almanya’dan hediye edilen bir piyanonun 1970’lerde okulda mevcut olduğunu da ekliyor. Hatta, bu piyanonun 1930’larda bir başka okula devredilmesi gündeme geldiğinde bu karara şiddetle itiraz eden okul müdürü Şevket Turan beyin verdiği mücadeleden ve bir süre sonra kendisinin emekliye sevk edildiğinden ama piyanonun okulda kaldığından bahsediyor.
Sonraki yıllarda okul bir süre atıl kalıyor. 1989 yılında Anadolu Üniversitesi’ne devrediliyor. Yapılan restorasyon sonrasında bina 1994 yılında Cumhuriyet Tarihi Müzesi olarak hizmete açılıyor. Okula ait araç ve gereçlerin küçük bir kısmı bugün müzede sergileniyor. Bir çok eser ise depolara kaldırılmış durumda. O meşhur piyano ise bilinmeyen bir yere -başka bir okula- yollanmış diyerek sözlerine nokta koyuyor.
Hüzünlenen adama şefkatle sarılan genç kadın seninle seyahat etmeye bayılıyorum, biliyorsun değil mi? diyor. Sonra da, adeti olmasa da imalı bir üslupla “Hadi Fransızların da dediği gibi ümitlerimizle yaşayalım biraz” deyip, gülümsüyor. Ve yürüyorlar…
İstanbul, 15 Mart 2023
gezmekyetmez
ÖNEMLİ HATIRLATMA VE DÜZELTME:
Eskişehirli takipçilerimden gelen nazik hatırlatma sonrasında önemli bir düzeltme yapmam şart oldu.
Atatürk Lisesi günümüzde farklı bir binada eğitimine devam etmekte olup, hikayenin devamı şu şekildedir:
Emekli öğretmen Hüsnü SOYER ve eski mezunlardan Abdurrahim YÜREKLİER ile Hikmet ŞENDİL’den edinilen bilgilere göre 16 Ocak 1933 yılında Atatürk yanında kalabalık bir zevat ile şimdiki Odunpazarı otobüs durağı karşısındaki binada(Numune Turan Mektebi ) bulunan Eskişehir Lisesi’ni ziyaret eder. Okul müdürü Sami KUMAN ve nöbetçi öğretmenler Hüsnü SOYER ve Nurettin Beyler okul girişinde ATA’yı büyük bir heyecanla karşılar. Atatürk bu ziyaretinde sınıflarda öğrencilerle ve ders programları ile ilgilenip öğrencilere çeşitli sorular sorar. Atatürk, lisenin eski binasından, halen kullanılan ve o zaman Hükümet Konağı olarak yapılmış bulunan binaya taşınması yolundaki dilekleri kabul edip, isteğin yerine getirilmesi için ilgililere emir verir. Odunpazarı hükümet binası yıkılarak yeniden inşa edilir. Böylece Eskişehir Lisesi 1934-1935 ders yılı başında yeni binasına taşınır. 1961 yılında okulun adı Atatürk Lisesi olarak değişir. Okul eğitim ve öğretimine bu binada devam etmektedir. Düzeltir, takipçilerimizden özür dilerim.
