Cağaloğlu’nun daracık arka sokaklarında yürürken, muhteşem bir bina çıkıyor karşıma. Her haliyle “ben bir hikayeyim, yazmazsan gönlüm kalır” diyor. Fotoğraflarını çekip, birkaç satır not aldıktan sonra eve dönüyor ve kitapları karıştırmaya başlıyorum.
Osmanlı İmparatorluğu’nun yabancı ülkelere resmi temsilci ataması III. Selim döneminde, 1793 yılından itibaren olur. Bu tarihten önce cülus, savaş ilanı, barış anlaşması imzalama ve veliaht doğumunu müjdelemek gibi bazı özel olaylar için “fevkalade elçi” adıyla görevlendirmeler yapılırdı. İlk atamalar Londra, Paris, Berlin, Viyana gibi önemli Avrupa başkentlerine yapıldı. Ancak, yabancı dil bilmeyen elçiler yanına tercümanlar da atanırdı. Bu durum birçok sıkıntıyı da beraberinde getirmesi kaçınılmaz olur.
İmparatorluk başkentinden yapılan yazışmalar için ise, Fenerli Rumlar’dan tercümanlar seçilirdi. Ancak, 1821 yılında Mora’da çıkan ve Yunanistan’ın bağımsızlığı ile sonuçlanan isyan nedeniyle birçok Rum tercüman görevden azledilir, bazıları ise isyanı desteklediği ve yazışmalarda bazı önemli bilgileri sakladığı için idam edilir. Bu durum İmparatorluğun diğer devletlerle olan iletişimini adeta kesintiye uğratır. Hızlı çözümler bulunmaya gayret edilir.
Bab-ı Ali’nin dil bilen memura olan ihtiyacının artması nedeniyle bir lisan okulu açma fikri ilk defa 1866 yılında hayata geçirilir ancak okulun ömrü uzun olmaz. İkinci deneme ise 1879 yılında, Padişah Abdülhamit’in ders programında Fransızca ile birlikte Arapça’nın da zorunlu olması şartıyla gerçekleşir. Eğitim süresi dört yıl olan okulda Fransızca ve Arapça’nın yanı sıra Rumca ve Ermenice de öğretilirdi.
Okul, 1892 yılına kadar hizmet verir ve “Mekteb-i Ali-i Diplomasi” adıyla bir okul açılacağı gerekçesi ile kapatılır ancak yeni okul açılmaz, lisan okulu da kapatıldığı ile kalır.
Sonraki yıllarda Hukuk, Mülkiye Mektebi ve Sanayi Nefise Mektebi (Güzel Sanatlar) olarak hizmet verir. Önemli Türk ressamlarından İbrahim Çallı’nın ders verdiği okulda yetişenlerden biri de Elif Naci’dir. Bina bugün lise olarak hizmet verir.
İstanbul, 27 Şubat 2021
gezmekyetmez