Seni mutlu eden şeylerin listesini yap deseniz, “keyifle okunan öğretici kitap” o listede mutlaka yer alır.
Bugün sizlerle böyle bir kitabı paylaşacağım, “İrlandalı Bir Vaizin Gözüyle II. Mahmud İstanbul’u”. Kitap 1 ay önce Kitap Yayınevi tarafından tanıtım maksadıyla, ücretsiz yollandı. O günden beri de elimden düşmedi.
Kitap, İrlandalı din adamı, tarihçi, yazar ve tıp doktoru Robert Walsh tarafından 1836 yılında yayınlanan iki ciltlik Residence at Constantinople during the Greek and Turkish Revolutions (Yunan ve Türk Devrimleri Sırasında İstanbul’da İkamet) adlı kitabın çevirisi.
İrlandalı vaizin yolunun İstanbul’a düşmesi, İstanbul’daki Britanya Büyükelçiliği’ne rahip olarak atanması ile olur. Önce 1821-1824 yılları arasında, sonra da 1831-1832 yılları arasında İstanbul’da görev yapar.
Robert Walsh’un bu kitabı yazma hikayesi oldukça ilginç. Bu durumu “Türkiye’ye ilk gidişimde İngiltere’deki dostlarımın isteğiyle orada yaşadıklarımı anlatan mektuplar yazma alışkanlığı edinmiştim. Böylece yaşadığımız bu ilginç dönemde meydana gelen olayları sıcağı sıcağına, henüz olurken onlara aktarma fırsatım olmuştu.” diye anlatır. Dostlarının ısrarı sonucunda mektuplardaki gözlemlerinden yola çıkarak da bu devasa kitabı yazar.
Yazar, II. Mahmut döneminde iki önemli olaya tanık olur. Bunlardan ilki Mora Yarımadasında başlayan Yunan isyanı, ikincisi de Yeniçeri Ocağı’nın kapatılması. Her iki olayı devrim olarak tanımlayan yazar, kitabının orijinal ismini de buradan yola çıkarak koyar.
Kitapta bu iki olay dışında günlük hayattan kesitler, toplumsal yaşayış, adetler, törenler, İstanbul semtleri hakkında bilgiler, siyasi ve askeri olaylar, ticari hayat, köle ticareti, farklı dinlere mensup Osmanlı vatandaşlarının yaşayışı, veba salgını ve sağlık uygulamaları, Osmanlı idari yapısı, Osmanlı coğrafyasında yapılan seyahatler, Bizans eserleri, sokak hayvanları, ceza ve işkence sistemi, mezarlıklar, kütüphaneler, matbaacılık ve basılan kitaplar gibi yüzlerce ilginç konu ve olay aktarılıyor.
Kitapta anlatılanlar için Robert Walsh, “Ayrıntılı olarak anlattığım her şeyi ya kendi gözlerimle gördüm, ya görenlerden duydum ya da en doğru haberleri verenlerden öğrendim. Bu kişiler ya oranın yerlisiydiler, ya da uzun süre orada yaşamışlardı” der.
Yazarın bir başka özelliği de; Thomas Allom tarafından 1838 yılında kaleme alınan ve içinde İstanbul başta olmak üzere önemli Osmanlı şehirlerine ait gravürlerin yer aldığı Constantinople and the Scenery of The Seven Churches of Asia Minor (İstanbul ve Küçük Asya’nın yedi kilisesinden manzaralar) adlı efsane kitaba katkı sağlamasıdır. Gravür açıklamaları ve İstanbul hakkındaki metinler Robert Walsh tarafından kaleme alınır.
Yayınevi, orjinali iki cilt olan kitabı tek ciltte toplamış ve sadece İstanbul’a geliş yolculuğunun anlatıldığı ilk yedi bölümü okuyucunun ilgisini çekmez düşüncesiyle kitaptan çıkartmış. Bu haliyle 656 sayfa olan kitap, kolay okunan, bilgi dolu bir kitap.
İstanbul, 03 Haziran 2021
gezmekyetmez